Wat is een inkomensconsulent?
Een inkomensconsulent werkt bij de gemeente voor de afdeling (zoals deze vaak wordt genoemd) sociale dienstverlening.
Deze afdeling van de gemeente houdt zich bezig met de uitvoering van diverse regelingen zoals de Participatiewet (Pw), Inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en Besluit bijstandsverlening zelfstandigen (Bbz).
De expertise van een inkomensconsulent omvat het voeren van gesprekken, het opstellen van duidelijke rapportages en het analyseren van ingewikkelde situaties. Daarnaast is het belangrijk om diepgaande kennis van relevante voorzieningen en wetgevingen te hebben in hun rol.
Wat doet een inkomensconsulent?
Een inkomensconsulent heeft de taak om te bepalen of iemand recht heeft op een bijstandsuitkering. De bijstand is een zogenaamde vangnetregeling die in beeld komt wanneer iemand zonder inkomen komt te zitten en financiële ondersteuning nodig heeft.
Een bijstandsuitkering is echt bedoeld als een laatste redmiddel. Dus voordat iemand recht heeft op een bijstandsuitkering, kijkt de inkomensconsulent of er andere opties zijn waar je eerst gebruik van kunt maken.
Voor werkloosheid zal eerst moeten worden onderzocht of er recht is op een WW-uitkering, bij ziekte op een ZW-uitkering. Bij een echtscheiding moet duidelijk zijn of er sprake is van een onderhoudsbijdrage door de ex-partner en/of een bijdrage voor de kinderen.
Het proces van bijstandsaanvragen
De inkomensconsulent vraagt alle relevante documenten op bij de aanvrager om het recht op een bijstandsuitkering vast te stellen en de hoogte daarvan. Dit wordt gedaan na beoordeling van de leefsituatie, maar ook door het vermogen vast te stellen. Bij een te hoog vermogen kan er geen beroep worden gedaan op de Participatiewet. In de meeste gevallen vindt er een intakegesprek plaats waarin vragen worden gesteld en de aanvrager zijn of haar persoonlijke situatie uitlegt.
De consulent heeft dus de belangrijke taak om te checken of de uitkering die aangevraagd wordt terecht is. Hierbij werkt de inkomensconsulent samen met een uitstroom en participatie consulent. Die kijkt naar hoe nuttig de uitkering is voor de aanvrager. Samen onderzoeken de inkomensconsulent en de uitstroom en participatie consulent wat de aanvrager nodig heeft om zelf weer een inkomen te krijgen. Zo zorgen ze ervoor dat de uitkering echt helpt op weg naar een baan.
Rechtmatigheid en juistheid van informatie
Onderzoek naar rechtmatigheid van de uitkering wil ook zeggen dat de inkomensconsulent checkt of de aanvrager wel de juiste informatie heeft doorgegeven over zijn of haar persoonlijke situatie. Er wordt gekeken of er nog samengeleefd wordt met een partner, of er nog andere bronnen van inkomsten zijn en of er vermogen aanwezig is. De aanvrager heeft de informatieplicht en moet alle gegevens aanleveren die de inkomensconsulent opvraagt.
De menselijke maat in de praktijk
Tegenwoordig wordt van inkomensconsulenten verwacht dat ze handelen met de menselijke maat. Dit betekent dat er aandacht is voor de individuele omstandigheden van de aanvrager, wat betekent dat er maatwerk verricht wordt waar nodig. Dit aspect maakt het beroep van inkomensconsulent zo mooi. Je werkt met mensen, en bijna elke situatie is uniek. Bij het uitoefenen van het vak maak je een zorgvuldige afweging tussen wet en mens. Deze ruimte is aanwezig en wordt verkregen door gebruik te maken voor goede gesprekstechnieken en gezond verstand.
De bijzondere bijstand wordt gedaan door een inkomensconsulent. Inwoners van de gemeente met een laag inkomen en bijzondere kosten kunnen een beroep doen op de bijzondere bijstand. Bijzondere kosten zijn o.a. de aanschaf van een bril, energiekosten, kosten bewind voering, aanschaf of vervanging huisraad.
Daarnaast beoordelen inkomensconsulenten ook aanvragen voor gemeentelijke regelingen die vallen onder het armoedebeleid.
Verantwoordelijkheden na toekenning van bijstand
Zodra bijstand is toegekend is de inkomensconsulent verantwoordelijk voor alle zaken die relevant zijn voor de bijstandsontvanger. Het verwerken van mutaties, zoals verhuizingen, gezinsuitbreiding, inkomstenverrekeningen, enz.
Inkomensconsulenten voeren na verloop van tijd heronderzoeken uit om te checken of iemand nog steeds recht heeft op bijstand.
Ook het beëindigen van uitkeringen behoort tot de taken van de inkomensconsulent. Bijstand is bedoeld als een tijdelijk steuntje in de rug voor burgers die het nodig hebben, met het uiteindelijke doel dat zij op den duur weer zelfstandig hun eigen brood kunnen verdienen.
Salaris en opleiding inkomensconsulent
Het inkomen van een inkomensconsulent ligt gelijk aan de salarisschalen van een inkomstenconsulent in vaste dienst bij een gemeente en is maximaal € 4537,- bruto per maand. Vanaf 2023 wordt er ook een 13e maand uitgekeerd.
Hoeveel je verdient hangt af van je ervaring en het aantal jaren dat je in het vak zit. Ben je nog relatief nieuw in dit beroep, dan ligt je salaris waarschijnlijk wat lager.
Zelf heb ik de opleiding HBO-maatschappelijk werk gedaan. Met meerdere soorten opleidingen kun je het beroep uitoefenen, zoals Sociaal Pedagogische hulpverlening, Sociaal Juridische opleiding, Rechten of specifieke opleidingen tot inkomensconsulent.
Werken als consulent inkomen via Joinuz
Sinds enige jaren werk ik gedetacheerd als inkomensconsulent. Ik heb hiervoor gekozen nadat ik vanwege privéomstandigheden verhuisd ben naar een ander deel van Nederland. Tot 2014 was ik vast in dienst bij een gemeente. Inmiddels heb ik gewerkt in meerdere gemeenten, verspreid over het hele land. Elke keer is het weer een uitdaging van waar ik nu weer terecht kom. Elke gemeente heeft zijn eigen beleid met het uitvoeren van de wet. Ook de aard van de streek is bepalend hoe ik mijn werk zal doen. In Limburg is de streekaard anders dan in Noord-Holland.